Anno 2011 is het duidelijk dat de uitdagingen waar we voor staan zowel gemeentelijk, provinciaal, landelijk en globaal om vernieuwing vragen.
Een sociaaldemocratie met verzorgingsstaat en overheersende overheid volstaat niet meer. Ook het neoliberalisme wat daarop volgde met zijn blind vertrouwen in de markteconomie is een gepasseerd station.. 'Links' en 'rechts' zijn verouderde begrippen in een tijd waarin mondialisering en de opmars van de technologie om nieuwe antwoorden vragen. Er is geen weg terug naar de verzorgingsstaat en de dominante overheid. Maar 'de samenleving kan ook niet worden bestuurd als één gigantische markt'. Artsen en verpleegsters "verkopen" geen medische diensten. Studenten zijn geen "klanten" van hoogleraren. En de politie "produceert" geen openbare orde.' De overheid is geen bedrijf en burgers zijn geen klanten of aandeelhouders.
De overgangstijd waarin wij ons bevinden is een onstabiele tijd. Oude systemen volstaan niet meer en de nieuwe zijn nog niet helemaal uitgevonden. De crisis veroorzaakt door onverantwoord gedrag van banken is nog niet verwerkt of er dienen zich nieuwe problemen aan, zoals de stijging van grondstofprijzen en de Europese schuldencrisis. Er wordt hard gewerkt om de oude situatie van voor de huidige crisis te herstellen. Maar elke crisis is ook een nieuwe kans, een kans om het anders aan te pakken. De prioriteit van economie moet wat ons betreft dan ook uit het politieke debat verdwijnen en plaatsmaken voor welzijn en geluk. Wij pleiten voor de terugkeer van ethiek, de morele vraagstukken in het politieke debat. Voor GrienLinks is economie duidelijk meer dan financiën en werkgelegenheid, het omvat ook natuur, milieu en welzijn. Economie gaat niet vooraf aan een samenleving maar economie dient de samenleving. We gaan dus niet voor bruto nationaal product maar voor bruto nationaal geluk!
Wat betekent dit alles voor Tytsjerksteradiel:
Ook onze gemeente krijgt te maken met een aantal grote veranderingen. Ook wij moeten net als alle andere gemeenten bezuinigen. Duidelijk is dat er minder geld van het Rijk richting gemeenten komt en dat daarnaast meer taken door de gemeenten uitgevoerd moeten gaan worden. Het overhevelen van taken zoals de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten, de Jeugdzorg en Wet werken naar vermogen van de rijksoverheid naar gemeente zijn hier voorbeelden van. Deze bezuinigingen vallen onder het Bestuursakkoord, een akkoord waarin gemeenten en kabinet afspraken proberen te maken over overheveling van taken en budgetten.
Wat GrienLinks betreft heeft de sociale werkvoorziening binnen dit geheel onze speciale aandacht. Wij denken dat de huidige kabinetsplannen dramatisch uit gaan pakken voor mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Het lijkt een goed idee: meer mensen op reguliere werkplekken, maar is dit wel een realistisch idee? Zijn er voldoende werkplekken, en is er voldoende geld? Nu al zitten veel mensen thuis op de bank en wij denken dat dit in de toekomst nog veel meer zal gaan gebeuren.
Het is tijd voor een andere manier van denken over arbeid. Er wordt te eenzijdig naar arbeid gekeken als een productiefactor waar een financiële vergoeding tegenover staat. Werk vertegenwoordigt ook andere belangrijke waarden die mee moeten wegen zoals vakmanschap, motivatie, sociale cohesie en cultuur. En het mooie is dat dit weer een positieve invloed op de arbeidsproductiviteit heeft. Wij pleiten voor een inclusieve arbeids-marktbenadering (Aad van Nes), een benadering die niet zoekt naar het onmogelijke maar uitgaat van wat voorhanden is. Dit betekent dat we geen mensen met negatieve prikkels uit de uitkering gaan duwen, tegen de dichte deur van de arbeidsmarkt, maar zorgen dat de arbeidsmarkt minder ‘exclusief’ wordt. Een inclusieve arbeidsmarkt biedt plek aan mensen die niet aan de hoge en eng gedefinieerde productiviteitseisen kunnen voldoen. Daarmee wordt aan deze mensen een reëel perspectief op de arbeidsmarkt geboden. Ons voorstel is dan ook om op deze manier ook eens naar onze gemeente te kijken en de plaats die Caparis daarin heeft en kan hebben.
En natuurlijk verwerpen wij het bestuursakkoord omdat dit akkoord over financiën gaat en geen ruimte biedt voor een inclusieve benadering.
Krimp als een kans; De krimp tegengaan is een onmogelijke opgave. Uit alle macht wordt door provincie en gemeenten gewerkt aan een manier om de krimp tegen te gaan. Grote investeringen in De Centrale As, en het Sociaal Economisch Masterplan Noordoost Friesland worden gezien als de enige kans en mogelijkheid om krimp tegen te gaan. GrienLinks ziet dit anders en zou het scenario om willen draaien. Het heeft geen zin je te verzetten tegen krimp want het is onomkeerbaar. Laten we onze energie richten op het aanpakken van de gevolgen ervan. Wij sluiten ons dan ook van harte aan bij het actieplan van GL Tweede Kamerlid Niels van den Berghe : Krimpt je regio: Pimp de regio! Krimp vraagt in onze optiek om creatieve antwoorden en flexibele concepten. Het vraagt om politici en bestuurders die vooruit willen kijken. Die loskomen van groeiverslaving en zich niet langer blindstaren op kwantiteit. Het vraagt om politici die kwaliteit en leefbaarheid voorop stellen. GrienLinks wil daarom de voorzieningen in de dorpen op peil houden. Een aantal van de voorgestelde bezuinigingsmaatregelen treffen de kleinere dorpen onevenredig zwaar wat extra krimp in de hand werkt. Wij willen werken aan een groene economie. Dit betekent investeren in de troefkaarten van onze regio, werk maken van duurzame landbouw en -energie, zorg, recreatie en toerisme. Wij willen dus het roer omgooien en ook deze ‘crisis’, de krimp, als een uitdaging en een nieuwe kans zien. Wij zijn voor een vernieuwende integrale aanpak, waarbij de focus ligt op duurzaamheid en behoud van voorzieningen zodat Tytsjerksteradiel, om met het collegeprogramma te spreken, een sociale gemeenschap blijft waar iedereen mee kan doen.
Bestemmingsplan buitengebied, eveneens een van de prioritaire projecten voor GrienLinks in verband met het borgen van natuur, milieu en welzijn. De agrarische sector is wat ons betreft aan vernieuwing toe. In 2015 verdwijnt het melkquotum, dit kan tot gevolg hebben dat boeren zich gedwongen voelen om te streven naar een nog grotere melkproductie.
Kleinschaligheid kan verdwijnen en daardoor zou ook in Tytsjerksteradiel de roep om megastallen zijn intrede kunnen doen. Megastallen waarover op dit moment een zes weken durend maatschappelijk debat wordt gevoerd. Indien hier megastallen worden toegelaten zouden varkenshouders en kippenboeren van elders van déze mogelijkheden gebruik kunnen maken. Is dit wenselijk en nodig? GrienLinks denkt dat ook hier afgestapt kan worden van de ‘oude’ manier van groeidenken en dat gekozen kan worden voor verbreding en toegevoegde waarde. Geen schaal- of productievergroting dus maar aandacht en respect voor dier en milieu.
Duurzaamheid is het kader van waaruit GrienLinks denkt en werkt, en hoort wat ons betreft dus niet op plaats 10 van het collegeprogramma. Vóór 2050 moet een groot deel van de opwekking van energie uit duurzame bronnen afkomstig zijn. In Delfzijl en op de Maasvlakte worden nu nog kolencentrales gebouwd! Onze regering, bestaand uit VVD, CDA en gesteund door PVV wil een nieuwe kerncentrale bouwen. In Japan is de derde grote nucleaire ramp in 30 jaar gaande. Weet u nog? De aarde is plat, varkens kunnen vliegen en kernenergie is veilig. Wij kiezen voor het opwekken van energie met gebruik van natuurlijke bronnen.
Bestuurlijk veranderd er het nodige de komende jaren. Taken worden van Rijk en Provincie naar de gemeenten overgeheveld. Om deze taken aan te kunnen is schaalvergroting onontkomelijk. In het rapport ‘Meer Burger Minder Bestuur’ van de commissie van Wijzen wordt ervan uitgegaan dat kleinere gemeenten deze verantwoordelijkheden niet of te weinig aankunnen. Een grotere gemeente heeft meer bestuurskracht en kan ook meer kwaliteit leveren, is professioneler en zakelijker. Aandachtspunt voor GrienLinks is dat bij professionalisering het gaat om efficiëntie en resultaten. Deze professionalisering kan een verzakelijking van menselijke relaties tot gevolg hebben. Door verzakelijking kan de menselijke maat wel eens ondersneeuwen. Regels en procedures kunnen heilig worden.
Als we het over herindeling gaan hebben vindt de fractie van GrienLinks dat de gemeente er is voor de mensen. Ze moet haar taken goed kunnen uitvoeren en bereikbaar zijn. Maar een gemeente moet ook van de burger blijven, raadsleden moeten verbonden zijn met de mensen. En mensen moeten het gevoel hebben in een betrokken gemeente te wonen.
Sport en cultuur. Twee belangrijke componenten van onze samenleving komen er de komende jaren bekaaid vanaf. GrienLinks keuze was en blijft: meer geld voor deze beide ten koste van o.a. grondaankoop en infrastructuur.
Tot slot de bezuinigingen. Dat we moeten bezuinigen wordt voor een deel veroorzaakt door verkeerde keuzes in het recente verleden, zoals voor de Centrale As en voor het woningproject de Warren. GrienLinks was het niet eens met die keuzes en is daar dan ook niet verantwoordelijk voor. GrienLinks vindt het wel vanzelfsprekend om periodiek onze organisatie en bestedingen te bezien en dood hout en wildgroei te snoeien. Deze bezuinigingsexercitie gaat echter een stap verder. Er moeten ook strategische keuzes gemaakt worden. GrienLinks was en is het niet eens met een aantal van deze keuzes. Máár dat neemt niet weg dat wij wel waardering hebben voor de aanpak van deze bezuinigingsronde en de inzet van bestuurders en ambtenaren.
De komende tijd vraagt van Organisatie, Bestuur en Raad een open oog en oor voor veranderingen in de omgeving. Daadkracht, snelheid en flexibiliteit op het reageren op deze veranderingen. We doen dit niet alleen. We doen dit samen met burgers, verenigingen en bedrijven. GrienLinks wil zich hiervoor op een constructieve en positieve wijze inzetten.