Als iemand in de bijstand iets niet of onjuist opgeeft betekent dit sinds 2013 dat naast dat het onterechte ontvangen bedrag terug moet worden betaald, dat er een bestuurlijke boete wordt opgelegd van 100%, tenzij elke verwijtbaarheid ontbreekt.
Als de straf maar hoog genoeg is zou dit het gedrag van mensen wel veranderen is het idee van deze landelijke regel. Deze regel heeft geleid tot veel kritiek, onder andere van de Nationale Ombudsman. Ook is er een uitspraak van de hoogste rechter op dit gebied (de Centrale Raad van Beroep) dat het systeem ongenuanceerd is. Door de CRvB is in de uitspraak van 24 november 2014 een systeem genoemd waarbij de boete bij opzet 100%, bij grove schuld 75%, bij verwijtbaarheid 50% en bij lichte verwijtbaarheid 25% moet zijn. Minister Asscher heeft aangekondigd de wet te zullen aanpassen en dit systeem te volgen.
En ondertussen? Door een motie van GrienLinks in de raadsvergadering van 18 december 2014 is vastgelegd dat dit nieuwe systeem wordt gevolgd.