Koolzaadolie geeft meer trekkracht bij laag toerental
Handig sleutelt een monteur het DAF-motorblok uit elkaar. Na 700.000 kilometer op de klok is het tijd om de koppakking te vervangen. Hij verwacht zwarte aanslag en opgehoopt roet aan de verstuivers. In plaats daarvan is het binnenste van de motor brandschoon: het resultaat van duizenden kilometers rijden op koolzaadolie.
Elf van de 23 vrachtwagens van transporteur Henk van Vlastuin uit Ede rijden sinds augustus 2004 op pure plantaardige olie (ppo). Tot volle tevredenheid, aldus de transporteur. „De uitstoot van schadelijke stoffen, zoals roet, CO2 en zwavel is minder. Daarnaast is de literprijs lager dan die van diesel.”
Een gebruikte vrachtauto op ppo laten rijden, resulteert volgens Van Vlastuin in eerste instantie in een intensieve verversing van filters. „De eerste duizenden kilometers reinigt de olie het brandstofcircuit. Alle viezigheid komt eruit, dus de brandstoffilters zitten zo vol. Gelukkig is dit na enkele weken over. Toen we na een jaar van een van
de elf vrachtwagens de motor openmaakten, was alle roetaanslag verdwenen.”
Motoren om laten bouwen kan bij Solaroilsystems in het Friese dorpje Boijl, ten oosten van Heerenveen. Het bedrijf levert ook de koolzaadolie. Directeur Hein Aberson: „Voor ongeveer 6000 euro bouwen we vrachtwagens om. Bij personenauto’s kost het de helft. We registreren de gebruiker bij de douane, die vrijstelling geeft om
accijnsvrij op ppo te rijden.”
Schaarste
De overheid heeft Solaroilsystems een quotum opgelegd. Aberson mag niet meer dan 3,5 miljoen liter accijnsvrije koolzaadolie per jaar verkopen. Dat lijkt veel, maar afgezet tegen de 6,8 miljard liter diesel die per jaar in Nederland verreden wordt, is het een schijntje, aldus de importeur.
De prijs voor een liter olie was tot voor kort 66 eurocent. Door schaarste op de Duitse oliemarkt is de prijs van een liter nu 72 cent. Aberson: „Koolzaad is er genoeg, maar er is te weinig persingscapaciteit. Tegelijk stijgt de vraag naar olie. Voor dit jaar hebben we al meer dan 1100 aanvragen voor het ombouwen van vrachtwagens, auto’s, bussen, vorkheftrucks, locomotieven en schepen.”
Volgens Aberson is er nog een andere, minder leuke reden voor de prijsstijging. „Grote olieconcerns kopen op dit moment massaal koolzaadolie op. Dat doen ze of om het zelf te gebruiken, of om kleine spelers zoals wij buiten spel te zetten. We kunnen er niets tegen doen.”
Henk van Vlastuin vindt het niet geweldig dat een liter olie duurder wordt, maar stoppen met ppo doet hij niet. „Mensen denken heel vaak dat we het alleen om het geld doen. Natuurlijk moet het rendabel zijn, maar het geeft me daarnaast een goed gevoel om bezig te zijn met ppo. Ik vind een bloeiend koolzaadveld bijvoorbeeld erg
mooi. Daar kan ik van genieten.”
De transporteur kwam op het idee op ppo over te gaan toen hij regelmatig koolzaad -de zwarte korreltjes- naar Duitse persfabrieken moest vervoeren. „Op een gegeven moment dacht ik bij mezelf: Waarom rijden wij er zelf niet mee? Zo is het balletje gaan rollen.”
Zonnebloemolie
De chauffeurs van Van Vlastuin merken een behoorlijk verschil tussen rijden op diesel en koolzaadolie. Vooral als het om trekkracht gaat. Het maximale koppel is op ppo al beschikbaar bij 1000 toeren, terwijl dezelfde kracht op diesel tussen de 1100 en 1200 toeren vrijkomt. De oorzaak is de aanwezigheid van 10 procent ingekapselde
zuurstof in ppo. Hierdoor is de verbranding beter en daarmee de druk of compressie in de zuiger hoger.
Dit zet chauffeurs volgens Van Vlastuin nogal eens op het verkeerde been. „Bij diesel moet je toeren maken en hoor je de motor werken. Die brom geeft je het gevoel dat je vooruitgaat. Bij ppo is het anders. De motor reageert niet zo fel op het gaspedaal, maar houdt veel langer vast bij lage toeren. Ik merk dat mijn mensen terugschakelen
op momenten dat dat nog helemaal niet nodig is.”
Met een personenauto is het verschil minder groot, maar nog steeds goed merkbaar. De motor loopt soepeler en stiller. Een logisch gevolg van het rijden op olie, omdat deze brandstof een betere smering geeft. De reactie op het gas is wat minder. Het lijkt alsof de motor het allemaal net iets rustiger aan doet.
Afgelopen zomer was het bijna een hype om op zonnebloemolie uit de supermarkt te rijden. Veel dieselaars
gooiden bussen vol in hun tank en reden op die manier voor amper 60 cent per liter.
Navraag bij de douane leert dat deze manier van milieuvriendelijk rijden illegaal is. Het is even strafbaar als rijden op rode diesel. Een bestuurder van een auto met een 60 litertank -een heel normale omvang- kan rekenen op een naheffing van in ieder geval 300 euro: bijna 5 euro per liter vermenigvuldigd met de maximale tankinhoud
plus een forse boete voor overtreding van de wet.
Elsbett
Sinds drie jaar is Aberson, samen met zijn zonen Ronald-Eric en Nils, bezig met de biobrandstof. Ronald-Eric kwam tijdens zijn technische opleiding in Duitsland in contact met ingenieur Ludwig Elsbett, de ontwerper van de driecilinder Elsbettmotor. Deze krachtbron, die 40 procent rendement levert, is speciaal ontwikkeld voor ppo. Door
verschillende oorzaken is het product nooit door de auto-industrie opgepakt.
Bijzonder jammer, vindt Aberson. „De Elsbett-motor is een geweldige motor. Jammer dat er nog maar een paar van zijn.” De enige persoon in Nederland met een Elsbett-motor in zijn auto is Jos Wolsink uit Doetinchem. Hij reed de afgelopen jaren zonder problemen 250.000 kilometer met zijn witte Mercedes-Benz.
De recente ruzie over gasleveringen tussen Rusland en Oekraïne, de oorlog in Irak en de hoge olieprijs zijn redenen voor Aberson om iets te doen aan de afhankelijkheid van buitenlandse energiebronnen. „Met koolzaad kunnen we onmogelijk aan de energiebehoefte in Nederland beantwoorden, hooguit aan 5 procent daarvan. Maar
dat deel hoeven we dan in elk geval niet te importeren. Het is goed voor de werkgelegenheid in eigen land, het is een stimulans voor de agrarische sector en we zijn weer een stukje minder afhankelijk van olie.”
Al deze argumenten draagt Aberson al drie jaar aan bij de overheid. Van die kant krijgt hij geen gehoor. Gezien de vele orders die klaarliggen hebben burgers en transportondernemers een andere mening.