Eigen kracht, inzet eigen netwerk, meer voor elkaar zorgen, en langer thuis blijven wonen. De huidige overheid zegt hoe burgers zich moeten gedragen, en stelt zich paternalistisch op in haar verwachting: burgers moeten zichzelf redden. Niet alleen qua zorg, maar zeker ook financieel.

En wat gebeurt er vervolgens. Allerlei organisaties nemen deze termen over omdat ze de geldstroom volgen. Er ontstaat een nieuw geloof: het is beter als mensen het zelf doen. Participatie en eigen kracht worden verheerlijkt, maar zijn tegelijkertijd containerbegrippen geworden. 

De nuance ontbreekt. Kwetsbaarheid is een eigen verantwoordelijkheid, werkloosheid is eigen verantwoordelijkheid en zo ook het regelen van zorg. Doordat linkse mensen deze overheidstermen overnemen vervaagt het onderscheid tussen links en rechts. 

De 'rechtse' eigen verantwoordelijkheid is namelijk de eigen verantwoordelijkheid ván de ander. Ook wel 'eigen schuld' genoemd. De 'linkse' eigen verantwoordelijkheid is je verantwoordelijk voelen vóór een ander. Ooit algemeen bekend als solidariteit. Links moet de dominantie van het rechtse denken doorbreken. GroenLinks doet dat. Onderlinge solidariteit is een kernwaarde en wij zetten kwaliteit van leven voorop. 

Solidariteit is de basis voor een beschaafde samenleving en hoort daarom niet een politiek issue te zijn. Ieder democratische overheid moet de solidariteit beschermen.  Anders valt de bodem weg voor welke samenleving dan ook. 
Wij vinden dat de participatiesamenleving van het kabinet niet over gaat over meedoen, maar over zelf doen. Betaalde banen in de zorg die nu door professionele zorgverleners worden vervuld moeten overgenomen worden door vrijwilligers, omdat het goedkoper is. Betaalde arbeid wordt zo vervangen door onbetaalde arbeid. En dat in een tijd dat er  gewoon niet voor iedereen een betaalde baan aanwezig is. 

Wij willen het systeem van betaald werk en de daaraan gekoppelde waardering en status ter discussie stellen en op de helling  zetten. Wij vinden dat alle vormen van participatie gelijkwaardig behoren te zijn. Participatie is meer dan betaald werk. Nederland kent 5,5 miljoen vrijwilligers die samen goed zijn voor 560.000 voltijd banen. De economische waarde daarvan ligt afhankelijk van het uurloon, tussen de 5 en 20 miljard euro. Zonder de 3,5 miljoen mantelzorgers stijgen de kosten van de zorg met 4 tot 7 miljard euro. Al deze onmisbare informele arbeid zou zichtbaar moeten zijn, en mee moeten tellen in ons economische systeem.  
Daarom pleiten wij voor experimenteerruimte voor gemeenten om aan de slag te gaan met vormen van basisinkomen. Een basisinkomen geeft ruimte voor gelijkwaardige participatie, ontspanning, creativiteit en ondernemingszin. Het maakt de burger vrij. Het gaat er om dat je op een zinvolle manier bijdraagt aan de samenleving.  Op het congres van GroenLinks hebben wij daar moties over ingebracht, deze unaniem zijn aangenomen. 

In Friesland zijn al we bezig met het agenderen van ideologie en visie omtrent het nieuwe participatiedenken. Daar horen naar ons idee experimenten met  vernieuwende vormen van sociale zekerheid en werk bij.  En daar hebben we dan weer ruimte vanuit Den Haag voor nodig. 

Dit opiniestuk van Jan Atze Nicolai en Brigitta Meinema-Scheepsma heeft afgelopen week zowel in het Friesch Dagblad als de Leeuwarder Courant gestaan.